Każde miasto jest wyjątkowe i posiada walory, które wyróżniają je na tle innych. W trosce o zrównoważony rozwój władze komunalne podejmują różne inicjatywy rewitalizacyjne, których celem jest poprawa standardu życia mieszkańców oraz zwiększenie ich udziału w podejmowaniu ważnych decyzji. Służy temu inicjatywa smart city, gdzie miasta opierają swoją strategię na zastosowaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych w obszarach takich, jak gospodarka, środowisko, mobilność i zarządzanie.
Jednym z najważniejszych narzędzi rozwoju miast jest rewitalizacja obejmująca działania z zakresu infrastruktury, planowania przestrzennego, ekonomii i polityki społecznej, których celem jest ożywienie, poprawa funkcjonalności, estetyki, wygody użytkowania oraz jakości życia na danym obszarze.
Integracja technologii w miastach
Smart city to transformacja inteligentnych miast, która dotyczy wielu aspektów życia, w tym transportu, ekologii, energetyki, budownictwa oraz nowych sposobów komunikacji z mieszkańcami. Inteligentne miasto jest miejscem, gdzie tradycyjne sieci i usługi stają się bardziej wydajne dzięki wykorzystaniu rozwiązań cyfrowych, co przynosi korzyści jego mieszkańcom i przedsiębiorstwom.
Technologie dla zrównoważonego rozwoju
Inteligentne miasta w rewitalizacji poszukują szans rozwoju. Strategie smart city dotyczą w szczególności zmniejszenia emisji, inteligentnych sieci transportu miejskiego, lepszego zaopatrzenia w wodę i usuwania odpadów oraz wydajnych sposobów oświetlenia i ogrzewania budynków.
Najnowsze technologie służą również zapewnieniu przyjaznej dla mieszkańców administracji miejskiej, poprawie bezpieczeństwa w miejscach publicznych czy podwyższeniu jakości usług społecznych realizowanych na rzecz starzejącej się populacji.
Rewitalizacja a nowoczesne technologie
Za ideą inteligentnych miast kryje się więc konieczność kształtowania ich zrównoważonego rozwoju m.in. przez wprowadzanie zmian w wydajności energetycznej, transporcie i komunikacji, infrastrukturze oraz ekologii. Zmiany są ściśle powiązane z nowoczesnymi technologiami, które powinny być dostępne dla wszystkich i proste w obsłudze.
Wiodące aglomeracje wykorzystują różne technologie smart city, przy czym rozwiązania znane nam do tej pory tylko z filmów science fiction stają się częścią współczesności. Polskie miasta coraz powszechniej stosują inteligentne systemy transporotowe (ITS), których celem jest automatyczne dostosowanie się do aktualnego natężenia ruchu, pory roku i dnia.
Są to m.in. inteligentne systemy sygnalizacji świetlnej, które mogą sterować ruchem pojazdów w miastach w zależności od zapotrzebowania w danym miejscu i czasie, co zwiększa płynność transportu na ulicach i pozwala zaoszczędzić czas użytkownikom ruchu. W skład ITS wchodzą również monitoring bezpieczeństwa na drogach, regulacja oświetlenia drogowego czy zarządzanie płatnościami elektronicznymi w transporcie miejskim.
Rewitalizacja a digitalizacja
Już w niedalekiej przyszłości można oczekiwać wyposażenia dróg w specjalne czujniki poprawiające komfort jazdy samochodem. Przyszłość rewitalizacji w inteligentnych miastach to czujniki zamontowane w drogach, które mogą same powiadamiać kierowców o niekorzystnych warunkach i nieoczekiwanych zdarzeniach. Gromadzone w ten sposób dane zostaną wykorzystane do rozładowania korków na drogach.
Projekty inteligentnego oświetlenia zakładają zdalne zarządzanie oświetleniem w mieście, gdzie poszczególne lampy mogą być włączone, wyłączone lub przyciemnione do określonego poziomu w każdej chwili, w zależności od pory dnia lub pory roku czy wydarzeń odbywających się w mieście.
Zaletą takiej infrastruktury jest redukcja zużycia energii elektrycznej oraz zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery. Podobny system zamontowany już w Szczecinie umożliwia sterowanie indywidualnymi punktami świetlnymi, które tworzą inteligentną sieć.
Smart city jako narzędzie rewitalizacji
Rewitalizacja to przekształcanie przestrzeni miejskich zmierzające do przeciwdziałania degradacji miast. Degradacja przejawia się najczęściej utratą atrakcyjności śródmieścia miasta czy występowaniem zaniedbanych terenów poprzemysłowych bądź pustostanów z przeznaczeniem do wyburzenia, sprzyjających konfliktom społecznym na tle przestrzennym.
Zdegradowane przestrzenie stanowią barierę ograniczającą procesy rozwojowe. Dzięki inteligentnemu zarządzaniu przestrzeniami publicznymi, infrastrukturą i transportem oraz świadomemu społeczeństwu smart city umożliwia wzrost konkurencyjności miejscowości w poszanowaniu standardu życia jego mieszkańców oraz środowiska naturalnego.
Innowacje w planowaniu przestrzennym
Planowanie przestrzenne to proces, którego celem jest optymalne wykorzystywanie terenu. Główną ideą jest łączenie interesów publicznych i prywatnych oraz realizacja celów społecznych i gospodarczych. Istotne jest także racjonalne planowanie inwestycji, by nie niszczyć środowiska naturalnego.
Zapoczątkowana jesienią 2023 roku reforma systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego ma na celu zapewnienie zrównoważonego rozwoju przy zachowaniu ładu przestrzennego i uwzględnieniu interesu publicznego. Przyjęte przepisy mają zapobiegać postępującej chaotycznej suburbanizacji i dewastacji przestrzeni.
Niektóre miasta korzystają z systemów sztucznej inteligencji do tworzenia modeli zagospodarowania przestrzennego. Dzięki temu narzędziu możliwa jest nie tylko analiza aktualnych danych i wyciąganie wniosków, ale także symulowanie zmian i ich wpływu na poszczególne elementy gospodarki miejskiej. Nowe technologie pozwalają np. prześledzić, jak na funkcjonowanie miasta czy osiedla wpłynie posadzenie drzewa lub utworzenie parku.
