Kolejne gminy w Polsce wprowadzają miejscowe plany rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Aby zminimalizować negatywne skutki zmęczenia korkami, tłokiem i rosnącym zanieczyszczeniem powietrza, metropolie sporządzają plany zrównoważonej mobilności miejskiej, promując sieć publicznego transportu zeroemisyjnego oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak inteligentne systemy zarządzania ruchem czy inteligentne parkingi. Dokąd zaprowadzi nas ta droga?
Niektóre duże miasta w Polsce wprowadzają lub przygotowują się do wprowadzenia stref czystego transportu. Powstają specjalne regulacje i ograniczenia, których celem jest zmniejszenie emisji spalin z pojazdów. W strefie czystego transportu mogą poruszać się wyłącznie auta spełniające odpowiednie normy emisji spalin.
Rewitalizacja a komunikacja miejska
Celem rewitalizacji jest przywrócenie do życia zdegradowanej części miasta i uzupełnienie jej o nowe funkcje. Obszar zdegradowany znajduje się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego oraz niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym.
Ważną rolę w procesie rewitalizacji miast odgrywa transport publiczny. Jakość komunikacji miejskiej to jeden z ważnych aspektów powodzenia tego procesu, podobnie jak rozwój systemu ścieżek rowerowych i ciągów pieszych. Chcąc ograniczyć ruch samochodowy w centrum, ważne jest stworzenie możliwości wyboru alternatywnych form poruszania się po mieście, ale także rozwój transportu publicznego.
Tereny rewitalizowane otrzymują wygodne połączenia komunikacyjne z centrami miast. Wprowadzane są zmiany w kursowania miejskich środków transportu. Komunikacja indywidualna zastępowana jest transportem zbiorowym i komunikacją rowerową. Transport publiczny w rewitalizacji to również projekty modernizacji i adaptacji budynków kolejowych. W Krakowie, Poznaniu i Warszawie podjęto znaczące inwestycje polegające na poszerzeniu przestrzeni kolejowych o funkcje komercyjne. W Bartoszycach część dworca przeznaczono na mieszkania.
Zrównoważona mobilność a rewitalizacja
Zrównoważona mobilność miejska oznacza strategię racjonalnego podróżowania, w której stawia się na ekologiczny transport, przekształcenia przestrzeni miejskich, zaawansowane systemy zarządzania oraz integrację różnych sposobów przemieszczania się przy wykorzystaniu pojazdów niewielkich rozmiarów i niskiej wagi.
Mikromobilność w nowoczesnych miastach polega na sprawnym pokonywaniu krótkich dystansów najczęściej przez jedną osobę przy pomocy np. rowerów i elektrycznych hulajnóg. Miasta, gdzie mobilność miejska jest faktem, mogą pochwalić się m.in. rozbudowaną siecią ścieżek rowerowych, parkingami dla jednośladów oraz funkcjonalnym systemem transportu publicznego, w którym wykorzystuje się pojazdy bezemisyjne.
Rewitalizacja a infrastruktura transportowa
Coraz powszechniej w miastach wyznaczane są strefy czystego transportu, co przewiduje ustawa O elektromobilności i paliwach alternatywnych. Wstępnie zakładano, że obowiązek ten będzie dotyczyć gmin powyżej 100 tys. mieszkańców, ale z przymusu zrezygnowano ze względu na niedostateczne przygotowanie miast do realizacji ustawy.
Podobne rozwiązania z powodzeniem funkcjonują już od lat w wielu krajach europejskich, gdzie wyznaczono jak dotąd ponad 300 stref, w tym najwięcej we Włoszech i Niemczech. Według prognoz, do 2025 roku na naszym kontynencie będzie ponad 500 stref czystego transportu, a istniejące zostaną poszerzone, m.in. w Belinie, Paryżu i Brukseli. We Francji i Hiszpanii znowelizowane przepisy zobowiązują władze do wprowadzenia stref, jeśli liczba mieszkańców miasta przekracza odpowiednio 150 tysięcy lub 50 tysięcy.
Transport przyszłości w rewitalizacji
Mimo rosnących cen energii udział autobusów elektrycznych w taborach komunikacyjnych europejskich miast systematycznie rośnie. Pojazdy z napędami alternatywnymi stanowią już trzecią część flot autobusowych. W naszym kraju zdecydowanym liderem pod względem wielkości taboru elektrycznego jest Warszawa, gdzie flota autobusów elektrycznych należy do największych wśród stolic europejskich.
Elektryczne autobusy i tramwaje nie są przyszłością transportu publicznego w miastach, choć w Chinach i Szwajcarii produkowane są dwuprzegubowe elektryczne autobusy, które łączą zalety tramwajów i autobusów. Długość mega autobusów przekraczająca 20 m, czyli blisko 2/3 tego, co oferują zwykle tramwaje. Nie wymagają one jednak kosztownej i czasochłonnej budowy torowisk i trakcji.
Coraz więcej samorządów zaczyna stawiać na autobusy wodorowe. Pojazdy wyróżniające się bardzo niskim poziomem hałasu i wibracji napędzane są energią pochodzącą z wodoru, przetwarzaną na prąd w ogniwie paliwowym. Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Klimatu i Środowiska, rozwój sektora wodorowego w Polsce zaledwie w ciągu najbliższej dekady może przyczynić się do znacznego ograniczenia emitowanych przez nas gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń do atmosfery.
Autonomiczne pojazdy w miastach
Już niedługo komunikację publiczną może zrewolucjonizować bezobsługowy transport, w którym autobus będzie poruszał się bez kierowcy, a opłata za przejazd pobierze się automatycznie. Na świecie działa co najmniej kilkanaście firm oferujących samochody autonomiczne, w tym busy, które są w stanie poruszać się po wyznaczonej trasie bezkolizyjnie.
Przygotowanie pojazdu do ruchu to jednak co innego niż wdrożenie go do transportu publicznego. Konieczna jest więc zmiana uregulowań prawnych, a przede wszystkim świadomości pasażerów, którzy w przyszłości mają podróżować autobusem bez kierowcy.
